Er is geen twijfel over mogelijk dat lage graad inflammatie (ontstekingen) een rol speelt bij welvaartziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekte en zelfs depressie. Er zijn talloze hypotheses over het ontstaan van deze ontstekingen en de vraag is waarom zoveel?
Lage graad inflammatie
Bij lage graad inflammatie is er sprake van verhoogde activiteit van het immuunsysteem die vooral onderhuids afspeelt. Er is dus geen sprake van zwelling, temperatuurverhoging en dergelijke symptomen, die vooral geassocieerd worden met acute ontstekingen, maar ze kunnen over een langere periode (chronisch) leiden tot schade aan het lichaam. Dit artikel heeft vooral betrekking op de chronische variant. Lage graad inflammatie kan worden vastgesteld door te kijken naar verhoogde concentraties van cytokines in het bloed, de communicatiemoleculen van het immuunsysteem.
Mogelijke oorzaken
Er zijn veel hypotheses over hoe chronische lage graad inflammatie ontstaat en de belangrijkste kunnen geclusterd worden tot twee categorieën:
- Hoeveel je eet (positieve energiebalans)
- Wat je eet (alles behalve de energiebalans)
Hoewel het mechanisme van hypothese 1 (positieve energiebalans) nagenoeg geheel onderbouwd kan worden met chronische vetcelhypertrofie en fitheid, lijken de varianten op hypothese 2 veel populairder. Gluten, antinutriënten, omega-6, fructose, koolhydraten, e-nummers worden opgevoerd als oorzaken van lage graadinflammatie met gewichtstoename als een gevolg. Het consumeren van deze substanties, in realistische hoeveelheden, heeft echter in geen enkel experiment geleid tot verhoogde inflammatie. Het lijkt de populariteit van deze ideeën niet te hinderen, want elke verklaring is goed, zolang het maar niet de positieve energiebalans is. De vraag is waarom er zoveel ruimte is voor alternatieve hypotheses.
De BMI is het probleem
Het probleem met obesitas als oorzaak van lage graadinflammatie is dat er teveel zwarte zwanen zijn, tegenstrijdige empirische observaties dus. Anders gesteld, er zijn teveel gezonde obese mensen en teveel ongezonde slanke mensen, die respectievelijk bekend staan als metabool gezond obees (MGO of MHO in het Engels) en TOFI (thin outside, fat inside). Het bestaan van beiden is uitstekend te verklaren aan de hand van vetcelhypertrofie en fitheid. Het is dus helemaal niet in strijd met hypothese 1. Het probleem is dat de MGO wordt weggezet als een statistische uitzondering en aangezien de BMI regeert, wordt de TOFI volledig genegeerd. De MGO wordt niet serieus genomen, omdat twee recente meta-analyses (Aung K 2013, Kramer CK 2013) zouden uitwijzen dat deze niet bestaan. Wij hebben echter aangetoond dat de MGO’s in deze meta-analyses, vanaf de start, niet gezond waren. Veel van deze deelnemers had namelijk al gediagnosticeerde insulineresistentie of hypertensie, beiden onafhankelijke voorspellers van vaatlijden. De conclusie dat de metabool gezonde obees niet zou bestaan, kan op basis van deze gezaghebbende meta-analyses, niet worden getrokken.
Dezelfde meta-analyses (Aung K 2013, Kramer CK 2013) bevestigen het bestaan van TOFI’s en laten bovendien zien dat hun toekomst nog veel grimmiger is dan die van obese tegenhanger. BMI (en buikomvang) zonder fitheid meten, voorspelt te weinig. Aangezien fitheid lastig te meten is in de klinische praktijk, lijkt men vooral geïnteresseerd in de irrelevante calorie-uitgave van fysieke activiteit, terwijl mitochondriale gezondheid en circulatie waarschijnlijk de grootste winst is van bewegen. De enige partij die hier op grote schaal een partner in kan zijn, is de fitnessbranche, maar die lijkt meer geïnteresseerd in helpen met afslanken. Een belofte die ze al decennia doen, maar nog nooit hebben kunnen waarmaken. Obesitas is een risicofactor voor welvaarziekten, maar de focus op gewicht en BMI vormt een probleem, omdat het leidt tot stigmatisering van (gezonde) obesen, terwijl de TOFI’s onder de radar vliegen. De BMI is handig om trends te volgen in grote groepen, maar volledig ongeschikt als diagnostisch-, communicatie- en activeringsmiddel.
Conclusie
Niet al te lang geleden waren UFO meldingen nog schering en inslag, maar de intrede van de mobiele telefoon met camera heeft dit fenomeen zo goed als uitgeroeid. Het UFO fenomeen kon alleen voortwoekeren zolang er onzekerheid was. Alle alternatieve hypotheses van lage graad inflammatie hebben dezelfde voedingsbodem van onzekerheid en zijn daarmee vergelijkbaar met valse UFO waarnemingen. De BMI geeft ruimte voor deze onzekerheid en dat leidt tot stigmatisering van metabool gezonde obesen, het negeren van TOFI’s en zinloze discussies over weinig plausibele hypotheses. Als we het gewicht op peil kunnen houden en de fitheid hoog, bereiken we meer dan vermeende UFO’s najagen.
Geraadpleegde bron:
- Aung K (2013), Lorenzo C, Hinojosa MA, Haffner SM. Risk of Developing Diabetes and Cardiovascular Disease in Metabolically Unhealthy Normal-Weight and Metabolically Healthy Obese Individuals. Clin Endocrinol Metab. 2013 Nov 20
- Kramer CK (2013), Zinman B, Retnakaran R. Are Metabolically Healthy Overweight and Obesity Benign Conditions?: A Systematic Review and Meta-analysis. Ann Intern Med. 2013 Dec 3;159(11):758-69.
